مهم ترین درس رشته تجربی، درس زیست شناسی می باشد. به این علت که هم به اکثر دروس دانشگاهی رشته تجربی مربوط است و هم ضریب بالاتری نسبت به سایر دروس دارد. زیست شناسی کنکور پتانسیل بالایی برای ترکیب شدن با سایر فصل ها دارد و این نوع از سوالات یکی از پرچالش ترین‌های کنکور محسوب می‌شود. زیست شناسی دومین بخش از دفترچه اختصاصی رشته تجربی می باشد. این بخش شامل ۵۰ سوال است که کل مدت زمان پاسخگویی ۳۶ دقیقه می‌باشد. یعنی برای هر تست تقریبا ۴۳ ثانیه فرصت دارید. ضریب زیست شناسی در زیرگروه های رشته تجربی به صورت زیر می باشد:
بودجه بندی سوالات
از تعداد ۵۰ سوال زیست شناسی کنکور، تقریبا ۱۶ سوال مربوط به زیست شناسی پایه دوازدهم می‌باشد. مفاهیم زیست شناسی پایه دوازدهم بیشتر درباره موضوعات ژنتیکی و تبدیل انرژی است که پتانسیل طرح سوالات پیچیده در این مباحث به شدت بالاست. زیست شناسی پایه دوازدهم شامل فصل های زیر می‌باشد:
مطالعه این مطلب پیشنهاد می‌شود:
فصل اول زیست شناسی دوازدهم: مولکول های اطلاعاتی
زندگی همه انسان های روی زمین، به تک تک سلول های بدن وابسته است. همه تفاوت ها، شباهت ها، رنگ، قد و… به رشته‌ای تحت عنوان دنا یا همان DNA مربوط می شود. اما چه کسی اولین بار به وجود چنین ماده‌ای پی برده است؟ چه فرایندی باعث کشف آن شده است؟ چه تفاوتی بین انسان و باکتری وجود دارد؟ در این فصل به پاسخ این پرسش ها دست پیدا خواهیم کرد.
فصل اول شامل گفتارهای زیر می‌باشد:
- نوکلئیک اسیدها
- همانند سازی دنا
- پروتئین ها
این فصل درباره ساختار و تاریخچه کشف نوکلئیک اسیدها، همانند سازی و مراحل آن، آمینو اسیدها و پروتئین ها و ترتیب ساختار آن ها صحبت می کند. در کنکور سراسری، ۲ سوال از این فصل بیان شده است. به هیچ وجه فصل دشواری نیست ولی تسلط بر تک تک جملات کتاب الزامی است. گفتار دوم نسبت به سایر گفتارها مهم تر است. زیرا امکان طرح سوالات مفهومی با توجه به مباحث انواع همانند سازی، همانند سازی دو جهتی، تعداد هلیکازها و همانند سازی در پروکاریوت و یوکاریوت وجود دارد.
فصل دوم زیست شناسی دوازدهم: جریان اطلاعات در یاخته
تا به حال برای شما سوالی تحت عنوان چگونگی ساخت پروتئین ها به وجود آمده است؟ پروتئین ها یکی از مهم ترین عناصر موجود در بدن انسان می باشد که بسیاری از فرایند های متابولیکی را کنترل می کنند. اما دستور ساخت پروتئین‌ها را چه کسی صادر می کند؟ با توجه به چه شرایطی امکان ایجاد یک پروتئین جدید به وجود می آید؟ حقیقت این است که دستور ساخت را دنا صادر می کند اما کارخانه تولید پروتئین نیست! بلکه باید این دستور به ساختارهای سازنده پروتئین برسد؛ اما چگونه؟ توسط رنا. در این فصل با ساختار رنا، نحوه تولید و رونویسی آن و مراحل ساخت پروتئین ها آشنا خواهیم شد.
این فصل شامل گفتارهای زیر می‌باشد:
- رونویسی
- به سوی ژن
- تنظیم بیان ژن
فصل دوم زیست شناسی دوازدهم تا حدودی به مباحث فصل قبل مرتبط می باشد و پتانسیل ترکیب با این بخش را داراست. از این بخش معمولا یک سوال در کنکور سراسری طرح می شود.
فصل سوم زیست شناسی دوازدهم: انتقال اطلاعات در نسل‌ها
چه چیزی باعث ایجاد تفاوت بین شما و برادر یا خواهرتان می شود با وجود اینکه شما از یک پدر و مادر هستید؟ چرا پدر شما قد بلندی دارد ولی قد شما متوسط است؟ چرا رنگ مردم قاره‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است؟ در حقیقت سوال این است که چه مسئله‌ای باعث ایجاد تفاوت می شود؟ همه این مسائل مربوط به صفات و ژنتیک شماست! پیشرفت تکنولوژی در این زمینه کمک شایانی به شناخت و تشخیص انواعی از بیماری‌های مادرزادی و ژنتیکی کرده است.
فصل سه زیست شناسی دوازدهم شامل دو گفتار می‌باشد:
- مفاهیم پایه
- انواع صفات
از این فصل معمولا یک سوال طرح می شود. فصل انتقال اطلاعات در نسل ها به فصل تولید مثل بسیار مرتبط می باشد. پس از مطالعه فصل‌های پیش نیاز اصلا غافل نشوید! این فصل دارای پیچیدگی‌های فراوان در بخش صفات بارز و ناقص، پیوسته و گسسته و… می باشد که شامل انواع فرمول‌ها بوده و مهم‌ترین نکته یادگیری برای آن، حل تست فراوان می باشد.
فصل چهارم زیست شناسی دوازدهم: تغییر در اطلاعات وراثتی
پایداری در اطلاعات را می توان یکی از مهم ترین ویژگی‌های ماده ژنتیکی دانست؛ اما همین ماده بر اثر عواملی ممکن است دچار تغییر شده و بر فرایند‌های پس از خود تاثیر بگذارد. در حقیقت منشاء بیماری‌های ژنتیکی از تغییر در دنا به وجود می‌آید که حتی برخی از آن‌ها موجب مرگ می‌شوند. این عوامل می‌توانند محیطی بوده و یا از نسل پیش به ارث برسد! این تغییرات، جهش نام دارد. جهش می تواند بزرگ یا کوچک بوده و بر حسب نوع جهش، تاثیر آن نیز متفاوت خواهد بود. حتی در طی زمان ممکن است اندامی بر اثر عوامل مختلف از سری گونه‌ها حذف شود! در این فصل با انواع جهش‌ها، عوامل موثر در تغییر جمعیت، نوترکیبی و… آشنا می‌شویم.
این فصل شامل گفتارهای زیر است:
- تغییر در ماده وراثتی جانداران
- تغییر در جمعیت‌ها
- تغییر در گونه‌ها
تقریبا می توان گفت که همه‌ی فصل‌های مربوط به دنا، ژنتیک و تولید مثل به یکدیگر مرتبط هستند و احتمال طرح تست‌های پرچالش از آن‌ها بسیار بالاست. پس از اهمیت این مباحث غافل نشوید! برای تسلط بر آن‌ها می‌توانید هرروز تعداد کمی تست به صورت پیوسته حل کنید تا فرایند تکرار و تمرین وتثبیت انجام پذیرد.
فصل پنجم زیست شناسی دوازدهم: از ماده به انرژی
همه‌ی انسان‌ها برای انجام کارهای روزمره به انرژی نیاز دارند. این انرژی از غذای مورد استفاده آن‌ها به دست می‌آید. اما آیا این غذا به طور مستقیم به انرژی تبدیل می‌شود؟ پاسخ منفی است. غذایی که ما می‌خوریم طی فرایند پیچیده‌ای تبدیل به انرژی شده و تبدیل به انرژی مورد نیاز سلول یعنی ATP می شود. در این فصل با فرایند تولید انرژی آشنا می‌شویم.
فصل پنجم زیست شناسی دوازدهم شامل سه گفتار می‌باشد:
- تامین انرژی
- اکسایش بیشتر
- زیستن مستقل از اکسیژن
معمولا از این فصل ۵ سوال در کنکور سراسری مطرح می‌شود. شکل‌ها از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار هستند؛ به قول معروف سعی کنید کتاب را قورت دهید. مطالب این فصل قابلیت ترکیب با فصل بعد را دارند پس حتما مطالعه‌ی خوبی داشته باشید و نکات مهم آن را یادداشت کنید. خلاصه نویسی فراموش نشود!
فصل ششم زیست شناسی دوازدهم: از انرژی به ماده
در فصل پیشین از ماده به انرژی رسیدیم. در این فصل از انرژی به ماده می‌رسیم! می‌دانیم که مواد غذایی در خود انرژی ذخیره می‌کنند. به طور خلاصه در این فصل یاد می‌گیریم که انرژی چگونه در مواد ذخیره می‌شود.
این فصل شامل گفتارهای زیر می‌باشد:
- فتوسنتز؛ تبدیل نور به انرژی شیمیایی
- واکنش‌های فتوسنتزی
- فتوسنتز در شرایط دشوار
تعداد سوالات این بخش در آزمون سراسری یک عدد است. ولی این تعداد کم از اهمیت این فصل چیزی کم نمی‌کند چون قابلیت ترکیب شدن با سایر فصل‌های مرتبط به گیاهان را دارد.
فصل هفتم زیست شناسی دوازدهم: فناوری‌های نوین زیستی
با توجه به دانشی که تا الان کسب کرده‌اید حتما می‌دانید که دنا و سلول، بنیادی ترین واحد حیات هستند. اگر بتوانیم بر فرایند‌های پیچیده‌ی آن‌ها مسلط شویم، حتی قابلیت تولید اعضای بدن را پیدا می‌کنیم! در واقع سلول دارای تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای است که می‌تواند در آینده به بشر کمک شایانی در زمینه‌های مختلف مثل ترمیم اعضا، ساخت مواد برگشت پذیر و… کند. همه این کارها تحت حوزه‌ی زیست فناوری انجام می‌شود. طبق تعریف کتاب درسی، به هرگونه فعالیت هوشمندانه آدمی در تولید و بهبود محصولات گوناگون با استفاده از موجود زنده، زیست فناوری گویند. در این بخش با تاریخچه زیست فناوری، مهندسی بافت و پروتئین و کاربردهای آن آشنا خواهید شد.
فصل هفت زیست شناسی دوازدهم شامل گفتارهای زیر می‌باشد:
- زیست فناوری و مهندسی ژنتیک
- فناوری مهندسی پروتئین و بافت
- کاربردهای زیست فناوری
یک سوال از این مبحث در کنکور سراسری مطرح می شود. این بخش بیشتر جنبه حفظی دارد پس کتاب درسی را به خوبی مطالعه کنید.
فصل هشتم زیست شناسی دوازدهم: رفتارهای جانوران
شناخت رفتار حیوانات برای انسان‌ها الزامی است. بیشتر مواد غذایی و حتی برخی از پوشاک ما از حیوانات به دست می‌آید و از طرفی اطلاعات ما درباره‌ی تغذیه و مهاجرت آن‌ها می‌تواند باعث جلوگیری از انقراض برخی از گونه‌های جانوری شود. در این بخش به بررسی رفتار جانوران در شرایط مختلف می‌پردازیم.
این مبحث شامل سه گفتار است:
- اساس رفتار
- انتخاب طبیعی و رفتار
- ارتباط و زندگی گروهی
تعداد سوالات این درس در کنکور سراسری، ۴ عدد است. مقداری با فصل‌های دیگر متفاوت بوده اما شامل مباحث مهمی می‌باشد. از طرفی تقریبا تعداد سوال بالایی را در کنکور سراسری شامل می‌شود پس حتما سعی کنید که مطالعه خوبی داشته باشید.
ممنوعات زیست شناسی دوازدهم
