رشته علوم آزمایشگاهی، یکی از شاخه‌های علوم پزشکی است و بیشتر با آنالیز آزمایشگاهی خون، مایعات و بافت‌های بدن انسان برای تشخیص بیماری، درمان و حفظ سلامت افراد جامعه سروکار دارد. علوم آزمایشگاهی از رشته‌های محبوب در میان رشته‌های تجربی است. درواقع برای شناسایی مشکلات خونی و یا اختلالات در مایعات و بافت‌های بدن، نیاز به متخصصان این رشته می‌باشد.
درکشورما ایران؛ دوره کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی از سال ۱۳۴۷ در دانشگاه‌های تهران، شیراز، اصفهان، تبریز، اهواز و… تاسیس گردید. اما این رشته پس از انقلاب فرهنگی به صورت کاردانی و کارشناسی ناپیوسته در آمد.
قبل از انقلاب اسلامی نیز این رشته، به صورت کارشناسی دایر بود و بعد از آن در مقطع کاردانی و همچنین دکترای حرفه ای نیز دانشجو می‌پذیرفت.
در این رشته به موازات پیشرفت علوم پزشکی و گسترش دامنه روش‌های تشخیصی تجهیزات آزمایشگاهی نیز، بسیار پیشرفت کرده است به طوری که امروزه فارغ التحصیلان این رشته از دستگاه های الکترونیکی و اتوماتیک بسیار دقیق و حساس، برای انجام آزمایشات مختلف بهره می‌گیرند.
این رشته مناسب چه افرادی می‌باشد؟
این رشته یک رشته عملی است و جنبه‌ی تشخیصی دارد. صبر و علاقه به کارهای عملی، حساس نبودن نسبت به کار و دیدن نمونه‌های بیماران از ویژگی‌های ضروری برای تحصیل در این رشته است. فارغ‌التحصیلان با توجه به سابقه کار و علاقه خود در بخش‌های مختلف آزمایشگاه فعالیت می‌کنند. به طور مثال فردی که در بخش خون‌گیری کار می‌کند باید از بیمار خصوصا کودکان و سالمندان، در زمان خون‌گیری مراقبت کند، بتواند نام کامل و کوتاه کلیه آزمایشات را بخواند، قبل از نمونه‌گیری شرایط بیمار را کنترل کند و مهارت کافی برای کم‌دردترین روش انجام خون‌گیری را بلد باشد.
افرادی که در این حوزه کار می‌کنند، باید شناخت کاملی از خود داشته باشند. در برابر مسائلی که در جامعه و در بین عامه ناراحت‌کننده است، مقاوم‌تر باشند. سرکار داشتن با خون و … برای هر کسی کار ساده‌ای نیست و بهتر است قبل از انتخاب این رشته تمام جوانب را در نظر بگیرید.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته علوم آزمایشگاهی بیشتر کاربرد دارند؟
این رشته همان‌قدر که نیازمند ریاضیات و محاسبات است، نیازمند زیست‌شناسی هم هست. بنابراین جدا از کنکور و بالابردن رتبه در کنکور نیاز دارید که تمام دروس را به خوبی بیاموزید.
در رشته علوم آزمایشگاهی چه دروسی را آموزش می‌بینیم؟
علوم پزشکی جز رشته‌های پیراپزشکی می‌باشد و می‌توان آن را در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا تحصیل کرد.
این رشته شامل چه دروسی است و چند واحد است؟
۱۳۰ واحد ارائه شده در مقطع کارشناسی رشته علوم آزمایشگاهی، به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
دروس عمومی شامل:
- مبانی نظری اسلام
- اخلاق اسلامی
- انقلاب اسلامی
- تاریخ و تمدن اسلامی
- آشنایی با منابع اسلامی
- جمعیت و تنظیم خانواده
- ادبیات فارسی
- زبان عمومی
- تربیت بدنی ۱ و ۲
دروس پایه شامل:
- فیزیک عمومی و آزمایشگاه فیزیک عمومی
- فیزیولوژی نظری و فیزیولوژی عملی
- فیزیک حیاتی
- شیمی عمومی و آزمایشگاه شیمی عمومی
- بافت‌شناسی نظری و آزمایشگاه بافت‌شناسی
- بیوشیمی عمومی و آزمایشگاهی بیوشیمی عمومی
- بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی
- روانشناسی عمومی
- زیست‌شناسی سلولی و مولکولی
- کامپیوتر
- آناتومی نظری
- آناتومی عملی
- آمار حیاتی
دروس اختصاصی علوم آزمایشگاهی عبارتند از:
- بیوشیمی پزشکی ۱
- اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه
- میکروب‌شناسی عمومی
- خون‌شناسی ۱
- انگل‌شناسی ۱
- ایمونوهماتولوژی
- ایمنی‌شناسی پزشکی
- هورمون‌شناسی
- اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی
- ویروس‌شناسی پزشکی
- قارچ‌شناسی پزشکی
- انگل‌شناسی ۲ (تک‌یاخته و حشره‌شناسی پزشکی)
- خون‌شناسی ۲
- آسیب‌شناسی عمومی
- اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه
- روش‌های کنترل کیفی در آزمایشگاه‌های بالینی
- بیوشیمی پزشکی ۲
- فارماکولوژی
- آشنایی با بیماری‌های داخلی
- سم‌شناسی
- ژنتیک پزشکی
- سمینار
- متون انگلیسی و ترمینولوژی پزشکی
- باکتری‌شناسی پزشکی
دروس عملی و آزمایشگاهی که در کارشناسی علوم آزمایشگاهی ارائه می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی ۱
- آزمایشگاه خون‌شناسی ۱
- آزمایشگاه میکروب‌شناسی عمومی
- آزمایشگاه انگل‌شناسی ۱
- آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی
- آزمایشگاه ایمنی‌شناسی پزشکی
- آزمایشگاه هورمون‌شناسی
- آزمایشگاه سم‌شناسی
- آزمایشگاه ویروس‌شناسی پزشکی
- آزمایشگاه قارچ‌شناسی پزشکی
- آزمایشگاه انگل‌شناسی ۲
- آزمایشگاه خون‌شناسی ۲
- آزمایشگاه آسیب‌شناسی عملی
- آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی ۲
- آزمایشگاه باکتری‌شناسی پزشکی
رتبه مورد نیاز برای قبولی در رشته علوم آزمایشگاهی
در دانشگاه‌های علوم پزشکی سالانه بین ۱۵ تا ۳۵ دانشجو در رشته تجربی پذیرفته می‌شود. به طور کل می‌توان گفت سالانه بین ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ نفر در دانشگاه دولتی روزانه، ظرفیت مازاد و پردیس و … از طریق کنکور سراسری ثبت نام می‌کنند.
برای قبولی در این رشته در دانشگاه دولتی و روزانه باید رتبه کشوری زیر ۹۰۰۰ و منطقه زیر ۲۵۰۰ بیاورید.
فارغ‌التحصیلان این رشته در چه کار و صنایعی مشغول به کار می‌شوند؟
متخصصین رشته علوم آزمایشگاهی، در آزمایشگاه تشخیص طبی به بررسی نمونه‌های بیماران می‌پردازند و فاکتورهای مختلف را برای وضعیت سلامت بیماران در نظر می‌گیرند. بر اساس تخصص، مهارت، علاقه و دوره‌های کارآموزی که فرد گذرانده می‌تواند در بخش‌های مختلف تشخیصی یک آزمایشگاه تشخیص طبی کار کند.
البته متخصصان این رشته می‌توانند در مشاغل دیگری همچون: تکنسین در آزمایشگاه‌ها، کارشناس آزمایشگاه، تدریس و دریافت مجوز برای تاسیس آزمایشگاه که این خود تنها برای افرادی که ارشد همین رشته و یا دکترای این رشته را دارند امکان‌پذیر می‌باشد.
بازارکار این رشته چطور است؟
با توجه به نیاز روزمره افراد جامعه به پیگیری مشکلات خونی و عروقی، بازار کار این رشته خوب است و افراد شغل به راحتی برایشان پیدا خواهد شد. البته مشکلاتی برای افراد در این حوزه وجود دارد. برای مثال ورود دانشجویان رشته‌های زیست‌شناسی که وارد این حوزه می‌شوند و به صورت غیرمجاز کار می‌کنند.
درآمد کارشناسان این رشته از بازه‌ی ۲ تا ۶ میلیون تومان در ماه می‌باشد.
مطالعه این مقاله پیشنهاد می‌شود:
آیا رشته علوم آزمایشگاهی امکان ادامه تحصیل در خارج از ایران را دارد؟
آلمان، اتریش، ترکیه، سوئد، کانادا، آمریکا، استرالیا و مالزی کشورهایی هستند که جایگاه مناسبی برای فارغ التحصیلان این رشته دارد. با توجه به شیوع بیماری‌ها و همچنین نیاز دنیا به تشخیص سریع‌تر بیماری‌ها، تمایل زیادی به جذب دانشجو در این رشته وجود دارد. بنابراین اگر هدف مهاجرت دارید می‌توانید روی این رشته حساب باز کنید. البته لازم به ذکر است دروس و گرایشات در خارج از ایران کمی متفاوت تر است، اما با کمی پیگیری و جستجو می‌توانید نیاز خود را پیدا کنید. دانشگاه‌های اروپایی معمولا ظرفیت پذیرش کمتری دارند و بهترین دانشگاه‌ها و پذیرش بیشتر را در کشورهای آمریکا و کانادا می‌توان یافت.
