تمامی موجودات کره زمین برای ادامه زندگی به انرژی نیاز دارند که این نیرو از غذا تامین می‌شود. در واقع چرخه غذا یکی از مهم‌ترین چرخه‌ها به خصوص برای انسان‌ها می‌باشد. شرایط انتقال انواعی از بیماری‌ها از این طریق وجود دارد؛ پس کنترل کیفی مواد غذایی قبل از ورود آن‌ها به بازار از اهمیت زیادی برخوردار است. این کنترل در آزمایشگاه‌های مختلف در کارخانه‌های مواد غذایی تحت نظر وزارت بهداشت انجام می‌شود تا هیچ مشکلی در ارتباط با این مسئله برای سلامتی مردم پیش نیاید. پس تربیت متخصصین برای این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است. رشته‌های زیادی در ارتباط با مواد غذایی وجود دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها رشته علوم و صنایع غذایی می باشد. قبولی رشته صنایع غذایی همواره یکی از اهداف در بین داوطلبان کنکوری است. به علت اهمیت این مورد و آشنایی هرچه بیشتر دانش آموزان با رشته‌های مختلف در این مقاله قصد داریم تا به معرفی این رشته بپردازیم.
با ما همراه باشید.
کارشناس علوم و صنایع غذایی کیست و چه وظایفی دارد؟
کارشناس علوم و صنایع غذایی شخصی است که با فراگیری دانش لازم درباره صنایع و مواد غذایی، به بررسی و کنترل کیفیت این محصولات در کارخانه‌های مواد غذایی می‌پردازد و این مسیر از همان ورود به کارخانه شروع و تا خط بسته بندی ادامه دارد. البته این تنها بخش کوچکی از شرح وظایف این عزیزان می‌باشد. از مهم‌ترین مسئولیت‌های این رشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گسترش روش‌های جدید در آنالیز و کنترل کیفیت مواد غذایی
- استفاده از فناوری‌های نوین در کنترل کیفیت مواد غذایی
- انجام آزمایش‌های لازم کنترل کیفیت
- طراحی روندهای مختلف تولید محصولات غذایی
- پژوهش بر روی ترکیبات غذایی جدید
- یافتن راه‌های تولید و گسترش سریع، ارزان و با کیفیت مواد غذایی
- بررسی راه‌های نگهداری مواد غذایی طبق ساختار و شرایط ماده
- کنترل روند بسته بندی مواد غذایی به ویژه مواد غذایی فاسد شدنی و…
تفاوت علوم و صنایع غذایی با علوم و مهندسی صنایع غذایی(کشاورزی)
اولین تفاوت این است که رشته علوم و صنایع غذایی با کد رشته ۴۰ در دفترچه انتخاب رشته، در زیر گروه یک گروه تجربی قرار دارد، گزینش آن به صورت کشوری است و زیرمجموعه وزارت بهداشت است؛ ولی رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی با کد رشته ۱۰۶ در دفترچه انتخاب رشته، در زیر گروه پنج رشته تجربی قرار گرفته و گزینش آن به صورت قطبی بوده و زیرمجموعه وزارت علوم می‌باشد. دومین تفاوت در این است؛ از آنجایی که رشته علوم و صنایع غذایی زیر مجموعه وزارت بهداشت بوده، بیشتر بر روند کنترل کیفی و شرایط نگهداری مواد در ارتباط است؛ ولی رشته مهندسی صنایع غذایی بر روند اصلاح گیاهان و محصولات غذایی و تولید مواد جدید، بررسی وضعیت و شرایط نگهداری از آن‌ها و… می‌پردازد.
البته ناگفته نماند که برخی از وظایف و دروس این دو رشته کاملا مشترک می‌باشد. به بیان ساده‌تر، کارشناس صنایع غذایی بر بهداشت مواد غذایی و مهندس صنایع غذایی بر چگونگی روند تولید، جمع آوری، فرمولاسیون و کنترل کیفی آن نظارت دارد و حتی در برخی از گرایش‌های ارشد و دکتری نیز با یکدیگر متفاوت اند.
دروس رشته علوم و صنایع غذایی
این رشته در مقطع کارشناسی در ۸ ترم (۴ سال) ارائه می‌شود. دانشجویان این رشته به جز دروس عمومی، با انبوهی از دروس شیمی، میکروبیولوژی، بیولوژی و ریاضی درگیر هستند. و همانند بسیاری از رشته‌های علوم پزشکی دارای واحد کارآموزی می‌باشد. این رشته طرح اجباری ندارد.
همانطور که بیان شد، این رشته دارای ترکیبی از درس شیمی، زیست و ریاضی می‌باشد. همچنین دارای واحدهای کارآموزی مختلف مثل کارآموزی صنایع غلات، صنایع گوشت، صنایع قند، صنایع سبزی و میوه، صنایع روغن و… می‌باشد. از مهم‌ترین دروس تخصصی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مقاطع رشته علوم و صنایع غذایی
ادامه تحصیل این رشته در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری میسر است. از بهترین دانشگاه‌های ارائه کننده این رشته در مقطع کارشناسی می‌توان به علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشگاه علوم پزشکی تبریز اشاره کرد. گرایش‌های مقطع کارشناسی این رشته به صورت زیر می‌باشد: (طبق دفترچه کارشناسی ارشد کنکور ۹۹)
- بهداشت و ایمنی مواد غذایی
- پدافند غیرعامل در نظام سلامت
- علوم و صنایع غذایی گرایش کنترل کیفی و بهداشتی
- میکروب شناسی مواد غذایی
- نانوتکنولوژی پزشکی
- بیوشیمی بالینی
- علوم تغذیه
- علوم بهداشتی در تغذیه
گرایش‌های دکتری این رشته به صورت زیر است: (طبق دفترچه دکتری کنکور ۹۹)
- بهداشت و ایمنی مواد غذایی
- سیاست های غذا و تغذیه
- علوم تغذیه
- علوم و صنایع غذایی
- نانوفناوری پزشکی
توانایی مورد نیاز رشته علوم و صنایع غذایی
در این رشته باید فردی ریز بین و با دقت فوق العاده بالا باشید. همچنین باید صبر و حوصله کافی برای بررسی تمام نمونه‌های مورد نیاز داشته باشید. این امر مستقیما با جان مردم در ارتباط است و مسئولیت بسیار بزرگی می‌باشد. همچنین از آنجایی که بیشتر محل کار این متخصصین کارخانه‌های تولید مواد غذایی می‌باشند، باید با تمامی خطرات موجود در آن مانند آلودگی‌های میکروبی، کار با دستگاه‌های مختلف، آلودگی صوتی بالا و… آشنا باشند. دقت داشته باشید که کارخانه‌ها خارج از شهر قرار دارند. همچنین با خلاقیت خود می توانید به مواد جدید و فرمولاسیون آن‌ها دست پیدا کنید. علایق خود را نیز حتما در نظر بگیرید چون این رشته با شیمی و زیست سر و کار زیادی دارد.
بازار کار و درآمد رشته علوم و صنایع غذایی
از آنجایی که جمعیت جهان با یک شیب ملایم در حال رشد است و تهیه غذا در این مقیاس چالش مهمی در جهان می‌باشد، پس طبعا نیاز به این متخصصین بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود. متاسفانه آمار دقیقی از وضعیت درآمد این رشته در ایران وجود ندارد ولی در کشورهایی مانند استرالیا و آمریکا درآمد این رشته به ۸۰۰۰۰ دلار سال نیز می‌رسد البته میزان این درآمد به مهارت شما بسیار وابسته است و این عدد برای افراد مختلف بسیار متغیر می‌باشد.
مطالعه این مقاله پیشنهاد می‌شود:
انواع دانشگاه در ایران
محل کار کارشناس علوم و صنایع غذایی
- مسئول آزمایشگاه کارخانه مواد غذایی
- واحدهای فرآوری و تولید محصولات غذایی
- شرکت شیلات ایران و بررسی محصولات دریایی
- سازمان بازرسی و نظارت بر توزیع کالا
- شرکت‌های مربوط به امور کشاورزی و زراعی
- انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور
کارنامه قبول رشته علوم و صنایع غذایی در کنکور ۹۹
