عامل درونی که در گیاهان باعث میشه گیاهان رشد کنن، همان هورمون‌های گیاهیه. یه سری از عوامل هستن که میتونن در رشد گیاه اثرگذار باشن، مثلاً نور و دما از عوامل بیرونی اثرگذار بر رشد به شمار می‌رن. هورمون گیاهی به عنوان یک ماده آلی شناخته شده که به طور خیلی طبیعی در سلول‌های گیاهان وجود داره و از طریق آوند به همه قسمت‌های موجود در گیاه می‌رسه. ویژگی‌های محیطی خیلی زیادی بر رشد گیاهان اثر می‌ذارن. در این مقاله قراره همه چیز در مورد هورمون گیاه رو با هم بررسی کنیم و اونا رو بشناسیم. همچنین شرکت در کلاس آنلاین زیست‌شناسی میتونه در درک بهتر این مفاهیم و آمادگی بیشتر برای امتحانات کمک‌کننده باشه.
هورمون گیاهی چیست؟
هورمون یک کلمه از ریشه یونانی و به معنای تحرک و هیجانه. میزان غلظت این هورمون در گیاهان به مقدار خیلی کم فعاله و با کنترل یک سری از فرایند ها در نقاط مختلف گیاه، اون رو برای رشد تحریک میکنه. آوند ها وظیفه انتقال این هورمون گیاهی رو به بخش های مختلف گیاه بر عهده دارن.
همون طور که یه سری از هورمون های گیاهی باعث تحریک گیاه به رشد میشن، یه سری از هورمون ها هستن که در داخل گیاهان به عنوان بازدارنده از رشد عمل می کنن.
انواع مختلف هورمون های گیاهی
برای اینکه همه چیز در مورد هورمون گیاه رو بدونین، باید انواع اون رو هم بشناسین. هورمون های گیاهی در میزان رشد گیاه میتونه هم اثر تحریک کننده و هم اثر بازدارنده داشته باشه. به همین دلیل هورمون های گیاهی را به دو دسته تقسیم میکنن:
۱. هورمونی که سبب تحریک رشد در گیاه میشه. این هورمون شامل جیبرلین، اکسین، سیتوکنین است.
۲. هورمونی که به عنوان بازدارنده رشد شناخته میشه. این هورمون اسید آبسیزیک و اتیلین رو شامل میشه.
در ادامه مطالب همه چیز در مورد هورمون گیاه، به معرفی یه سری از این هورمون ها می پردازیم.
هورمون گیاهی اکسین
هنگامی که بحث همه چیز درباره هورمون گیاه به میان میاد، باید جزئیات مختلف مربوط به اونا هم بررسی بشه. هورمون اکسین باعث میشه گیاه به صورت طولی رشد کنه. اکسین در قسمت های جدید و جوان گیاه رشد میکنه. همزمان در نوک ریشه یا ساقه ها و برگ های گیاه ممکنه ساخته بشه.
این هورمون در قسمت ریشه گیاهان از نوک ریشه به سمت بالا میره اما در اندام های بیرونی از طریق آوند ها انتقال پیدا میکنه. هورمون اکسین مانع از ریزش میوه های درخت یا برگ آن در فصل سرما و در فصل پاییز میشه و مانع از رشد ریشه های هرز میشه. همچنین انرژی لازم برای رشد ریشه رو، به میوه ها و گل ها منتقل میکنه.
عملکرد هورمون گیاهی اکسین
یکی از اصلی ترین فعالیت های مربوط به هورمون گیاهی اکسین رشد طولی اندام گیاهانه.
اکسین در قسمت های هوایی گیاه مثل ساقه غلظت زیادی داره و باعث میشه که ساقه گیاه قد بکشه ولی ریشه اون رشد نکنه. وقتی غلظت اکسین در داخل گیاه کم باشه، باعث میشه ریشه رشد بیشتری داشته باشه.
وقتی که هورمون اکسین در داخل گیاه ترشح پیدا کنه و همزمان فرمول اتیلن رو تحریک کنه باعث میشه میوه و برگ درخت بریزه. در این هنگام آنزیم پکتیناز فعال میشه و به ریزش میوه و برگ درخت کمک میکنه.
هورمون جیبرلین
این هورمون در ابتدا توسط ژاپنی ها کشف شد و اصلی ترین عامل اون از یه قارچ به نام جیبرلا بوده. در برگ های جوان، دانه ها و ریشه گیاه هورمون جیبرلین ساخته میشه و مسیر حرکت این هورمون از قسمت ریشه گیاه به سمت بالاست. ساقه های اصلی گیاه از طریق جیبرلین رشد میکنن.
جیبیرلین باعث میشه روند پیری گیاه به تاخیر بیفته و وقتی گیاهان بوته ای تحت تاثیر سرما یا گرما زدگی قرار بگیرن، جیبرلین به کشیدگی گیاه کمک میکنه و اون رو در برابر تغییرات دما و محیط تقویت میکنه.
عملکرد جیبرلین و کاربردهای آن
این هورمون به میزان محصول انگور اضافه میکنه. به صورتی که قبل از ریزش برگ های انگور این هورمون را بر روی گیاه بپاشن که باعث افزایش کیفیت محصول بشه.
از اصلی ترین کاربرد های جیبرلین میشه به این اشاره کرد که زمان رسیدن میوه ها رو کش میده و به تاخیر میندازه.
در میوه گیلاس برای اینکه بتونن اندازه میوه ها رو درشت تر کنن و زمان رسیدن میوه دیرتر اتفاق بیفته از هورمون جیبرلین استفاده می کنن. همچنین هورمون جیبرلین به گلدهی یه سری از گیاهان کمک می کنه که با روز های بلند سازگارن ولی به دلایلی در شرایط روزهای کوتاه قرار گرفتن، تا از این طریق رشد مناسبی در اونا اتفاق بیفته و گل بدن.
هورمون گیاهی اتیلن
این هورمون از اسید چرب و اسید آمینه تشکیل شده. به عنوان یه بازدارنده فرایند رشد به حساب میاد. هورمون اتیلن به صورت گاز هستش و به اون هورمون پیری گفته میشه. اتیلن از طریق وارد شدن به گیاه به صورت گاز، مانع از رشد جوانه های جانبی در گیاه کرده و میزان رشد ساقه و ریشه رو هم کم میکنه و از این طریق به ریزش برگ و پیری گیاه کمک می کنه.
این هورمون چهار حالت گاز داره میتونه در هر قسمتی از گیاه تولید بشه و از گیاه خارج شده بر روی دیگر گیاهان موجود در محیط اثر بذاره. نکته اصلی درباره هورمون اتیلن اینه که زمانی که با هورمون اکسین ترشح بشه، باعث میشه گیاه کامل باشه و میوه اون برسه.
کاربردهای هورمون گیاهی اتیلن و نحوه عملکرد آن
این هورمون در میوه های مختلفی مثل سیب با غلظت بالا، سبب ریختن برگ و میوه میشه. در میوه های دیگری مثل موز یا طالبی باعث زودرسی میشه. اتیلن با غلظت کم باعث میشه گیاه رشد افقی داشته باشه و جوانه بزنه.
این هورمون گیاهی میتونه به میوه ها کمک کنه در انبار و روی درخت به صورت کامل برسن و در میوه هایی مثل هلو رنگشون خیلی بهتر بشه. این هورمون به نگهداری میوه ها در انبار کمک میکنه و مقاومت میوه رو در برابر خرابی افزایش میده.
استفاده از هورمون گیاهی برای کمک به افزایش رشد گیاه
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم به شما کمک کنیم تا با جزئیات هورمون های گیاهی آشنا بشین و همه چیز در مورد هورمون گیاه رو بدونین. هورمون های گیاهی در رشد گیاهان، مثل هورمون های بدن انسان در رشد بدن، تاثیر گذاره و اهمیت فراوانی داره.
افرادی که به دنبال همه چیز در مورد هورمون گیاه هستن، میتونن از این مقاله استفاده کنن و اطلاعات لازم رو از این طریق کسب کنن.
