استرس کنکور یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین مسائل داوطلبان کنکور است. باید توجه داشت سطحی از استرس برای واداشتن افراد به حرکت ضروری است و داوطلبان کنکور نیز لازم است در این حد استرس انگیزشی داشته باشند. تنها دانش‌آموزانی که هیچ برنامه‌ای برای کنکور ندارند و به نوعی اتفاقی یا به درخواست اطرافیان اقدام به ثبت‌نام کنکور کرده‌اند، از این سطح لازم استرس محرومند و در نتیجه هیچ حرکتی انجام نمی‌دهند و شاید در نهایت سر جلسۀ کنکور نیز حاضر نشوند.
اما استرس کنکور زمانی مشکل‌ساز می‌شود که فراتر از این سطح می‌رود و عملکرد داوطلب کنکور را مختل می‌کند. در اینجاست که کاهش استرس کنکور نقش مهمی در موفقیت در کنکور پیدا می‌کند و داوطلبی که مهارت کاهش استرس کنکور را داشته باشد، گام بزرگی به سوی موفقیت برداشته است.
البته نباید تصور کرد که دیگر داوطلبان استرس کنکور را ندارند، به‌هرحال کنکور مرحلۀ مهمی در زندگی یک دانش‌آموز است و همه قدری استرس کنکور را تجربه می‌کنند. مهم است که بر اساس ظاهر آرام دیگران دربارۀ سطح استرسشان قضاوت نکنیم زیرا مواجهۀ افراد مختلف با استرس و توانایی مدیریت آن متفاوت است و بخشی از این تفاوت‌ها به روحیات و شخصیت افراد بازمی‌گردد. استرس به طور کلی امری طبیعی و رایج در تمامی مراحل حساس زندگی از جمله کنکور است که باید در سطح متعادلی نگه داشته شود و اگر از تعادل خارج شود، مشکل‌ساز می‌شود.
علائم استرس کنکور
علائم استرس کنکور بسته به شخصیت و روحیات داوطلبان کنکور می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد اما از جمله علائم متداول و بسیار شناخته‌شدۀ استرس می‌توان به این موارد اشاره کرد: افزایش ضربان قلب، اختلال در تنفس، کم‌اشتهایی، پراشتهایی، بدخلقی، درد و سوزش معده، احساس درد یا گیجی در سر، اختلال در خواب، عرق کردن کف دست، تعلل بسیار در تصمیم‌گیری، ناخن جویدن، علاقه به انزوا و فرار از ارتباط با دوستان و اقوام، از دست دادن انگیزه، ناتوانی در لذت بردن از مسائلی که پیش از آن لذت‌بخش بودند و غیره. در ادامه راهکارهایی برای کاهش استرس کنکور پیشنهاد می‌شوند.
راهکارهای کاهش استرس کنکور
- چیدمان محل مطالعۀ خود را مینیمال کنید. برای کاهش استرس کنکور تا جایی که می‌شود وسایل اضافه را از اتاق مطالعه‌تان بیرون ببرید. نظم ظاهری به نظم ذهنی شما هنگام مطالعه کمک می‌کند. به علاوه، حذف وسایل اضافه، تمیز کردن اتاق مطالعه را راحت می‌کند و تمیزی فضا هم در کاهش استرس کنکور موثر است. دقت داشته باشید منظور از نظم و تمیزی، سطح متعادلی از این دو است و نباید دچار وسواس شد، برای آشنایی بیشتر با تفاوت این دو، مطلب وسواس در مطالعه کنکور را مطالعه بفرمایید.
- سعی کنید از خواندن منابع کنکور لذت ببرید. اگر به مطالب علاقمند باشید، میزان استرس هنگام مطالعه برای کنکور تا حد زیادی کاهش می‌یابد. زیرا در واقع پای علاقه که در میان باشد، منابع کنکور شبیه کتاب‌های غیردرسی آرامش‌بخش و لذت‌آفرین می‌شوند.
- آگاهی خود را دربارۀ انواع سبک یادگیری بالا ببرید و سبک یادگیری خود را بشناسید و تقویت کنید.
- برنامه‌ریزی برای کنکور و اطمینان از اینکه تمامی مراحل لازم برای رسیدن به موفقیت در کنکور پیشبینی شده‌اند و برای هر یک زمان مشخصی تعیین شده و چیزی از قلم نیفتاده است به کاهش استرس کنکور کمک بسیاری می‌کند.
- اگر داوطلبان کنکور در طی کردن مسیر کنکور که فرآیندی بلندمدت است، همراهی داشته باشند، استرس کنکور تا حد زیادی در آنها پایین می‌آید. پس خوب است در برنامه‌ریزی کنکور خود از همراهی دوستان صمیمی خود بهره ببرید. همچنین کمک گرفتن از مشاوره کنکور به شکل حضوری یا آنلاین استرس داوطلبان کنکور را کاهش می‌دهد زیرا اطمینان پیدا می‌کنند فردی فعالیت‌های آنها را به شکلی منظم ارزیابی می‌کند.
- روابط خود را مدیریت کنید. اگر برخی دوستان و افراد خاص استرس کنکور شما را افزایش می‌دهند، سعی کنید در گفتگو با آنها کمتر دربارۀ کنکور و برنامۀ کنکور خود صحبت کنید. در مقابل، اگر گفتگو با برخی افراد در میان دوستان، اقوام یا اعضای خانواده، به آرامش بیشتر شما می‌انجامد، حتماً زمان‌هایی را برای دیدار و گفتگو با آنها اختصاص دهید.
- تغذیۀ خود را اصلاح کنید. خوردن صبحانه، اجتناب از مصرف بیش از حد کافئین، نوشیدن دست‌کم روزی هشت لیوان آب، افزایش مصرف پروتئین، میوه و سبزیجات و کاهش مصرف مواد قندی، غذاهای چرب و نوشابه‌های انرژی‌زا از جمله مواردی هستند که رعایت آنها به کاهش استرس کنکور کمک می‌کند.
- به طور منظم ورزش کنید. ورزش سبب ترشح هورمون‌هایی در بدن می‌شود که استرس را کاهش می‌دهند و شادی را افزایش می‌دهند. در سال منتهی به کنکور، برای اینکه از یک سو نیازمند توان جسمی بالا برای ساعات طولانی مطالعه هستید و از سوی دیگر باید استرس کنکور را در خود مدیریت کنید، حتماً روزانه نیم ساعت برنامۀ ورزشی سبک را در برنامۀ خود بگنجانید. اما توصیه نمی‌شود داوطلبان کنکور در سال منتهی به کنکور به ورزش حرفه‌ای بپردازند، زیرا ورزش حرفه‌ای هم احتمال آسیب را بالا می‌برد و هم نیازمند صرف وقت و انرژی بالا است.
- خواب منظم داشته باشید. خواب زمان استراحت ذهن است و ذهنی که از استراحت کافی محروم باشد، نمی‌تواند در طول روز کارایی خود را حفظ کند. کنکور فرآیندی چند ماهه است و نمی‌توان با یکی دو شب بی‌خوابی آن را با موفقیت پشت سر گذاشت، بلکه برای موفقیت در آن باید بیش از همه به نظم در برنامه، اعم از برنامۀ خوراک، خواب، ورزش و مطالعه، پایبند بود.
- تلفن همراه خود را کنار بگذارید. در سال منتهی به کنکور، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و تحریک مدام برای چک کردن پیام‌های جدید هر یک در طول شبانه‌روز از مهم‌ترین عوامل افزایش استرس کنکور است. تجربه نشان داده است که در صورت آنلاین بودن گوشی، کمتر کسی می‌تواند در برابر وسوسۀ چک کردن آن مقاومت کند. پس لازم است داوطلبان کنکور زمان مطالعه، گوشی همراه خود را دور از دسترس یا در حالت پرواز قرار دهند و یا اینترنت آن را قطع کنند، در سایر مواقع نیز که مشغول استراحت و ورزش هستند بهتر است نوتیفیکیشن‌های برنامه‌های خود را خاموش کنند، علاوه بر اینها، کاهش تعداد شبکه‌های اجتماعی‌ای که در آنها فعالیت می‌کنند نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش استرس کنکور داشته باشد.
- آگاهی از اطلاعات و اخبار مربوط به کنکور، زمان برگزاری کنکور، منابع کنکور، دانشگاه‌ها و غیره برای موفقیت در کنکور لازم است. اما بعضی داوطلبان با چک کردن بسیار اخبار و گمانه‌زنی‌ها دربارۀ کنکور و سپس بحث دربارۀ این اخبار در جمع داوطلبان کنکوری دیگر، استرس کنکور خود را بیهوده افزایش می‌دهند. دقت داشته باشید که نه تغییرات جزئی‌ای که سازمان سنجش در فرآیند برگزاری و طرح سوالات کنکور اعمال می‌کند، تأثیر فوق‌العاده‌ای در نتیجه کنکور دارد و نه گفتگوهای شما در جمع دوستانتان می‌تواند تغییری ایجاد کند. پس از بحث‌های بیهوده و استرس‌زا حول محور اخبار کنکور پرهیز کنید.
امیدوارم خواندن این مطلب به داوطلبان کنکوری عزیز کمک کند استرس کنکور را در خود کاهش دهند تا بتوانند بهترین نتیجه را به دست آورند.
