بخش مهمی از منابع کنکور دروس حفظی هستند و بخش قابل توجهی از سوالات کنکور با تکیه بر حفظ دروس کنکور طرح می‌شوند زیرا تقریباً تمام درس‌های عمومی و بخش‌هایی از درس‌های اختصاصی را حفظیات تشکیل می‌دهند. در نتیجه بسیار مهم است که داوطلبان کنکور در همان ابتدای مراحل آمادگی برای کنکور، با روش‌های سودمند حفظ دروس کنکور آشنا شوند. در ادامه به نکاتی دربارۀ حفظ دروس کنکور اشاره می‌شود و طرحی چندمرحله‌ای برای کمک به حفظ دروس کنکور یا به عبارت دیگر، بردن اطلاعات به حافظۀ بلندمدت ارائه می‌شود.
- روزنامه‌وار خواندن: در اولین رودررویی با منابع کنکور، بهتر است داوطلبان کنکور تنها عناوین درشت، جملات و کلمات برجسته‌شده و تصاویر و اینفوگرافیک‌ها و غیره را به شکلی اجمالی از نظر بگذرانند و سعی کنند تا می‌توانند در ذهن خود سوال ایجاد کنند، خود را با مطلب درگیر کنند و آنگاه روزنامه‌وار و با سرعت یک دور متن مورد نظر خود را روخوانی کنند.
- مطالعه کردن: مطالعه خواندن دقیق و جزئی متن به صورت بخش به بخش است. در این مرحله داوطلبان کنکور متن را براساس عناوین فرعی درس به چند بخش تقسیم می‌کنند و برای فهم هر پاراگراف از هر بخش زمان زیادی را صرف می‌کنند و گام به گام و با تأمل فراوان پیش می‌روند و متن منابع کنکور را کلمه به کلمه ارزیابی و تحلیل می‌کنند.
- حاشیه نوشتن: در این مرحله که داوطلبان کنکور در حال مطالعۀ دقیق بند بند منابع کنکوری هستند، می‌توانند در کنار هر پاراگراف در حاشیۀ کتاب نکته، برداشت یا احیاناً عنوانی متمایز را یادداشت کنند.
- خط کشیدن و هایلایت کردن: در مرحلۀ مطالعۀ دقیق، داوطلبان کنکوری می‌توانند بسته به عادت و الگوی مطالعۀ خود از خط کشیدن زیر نکات مهم درس، هایلایت کردن این بخش‌ها و حتی استفاده از نقاشی‌ها و هر آنچه متن را برای آنها شخصی‌سازی می‌کند در حفظ دروس کنکور بهره ببرند. این نشانه‌ها در مراحل بعدی برای جمع‌بندی ذهنی و نوشتن جزوه‌ای که به قلم خود داوطلبان کنکور است به آنها کمک می‌کند.
- پس از خواندن دقیق متن، خوب است داوطلبان کنکوری مطلب را برای خود و با صدای بلند تدریس کنند. انسان زمانی می‌تواند مطمئن باشد یادگیری اتفاق افتاده است، که آن را به دیگری تدریس کرده باشد. بسیاری از داوطلبان کنکور بلندخوانی را روشی سودمند در حفظ دروس کنکور می‌دانند.
- خلاصه‌نویسی کردن: پیش از تلاش برای حفظ هر مطلبی، اطمینان از آموختن آن ضروری است. یادگیری حتماً پیش از حفظ اتفاق می‌افتد و حفظ مطلبی که داوطلب کنکور آن را فعالانه یاد نگرفته و اصطلاحاً برایش جا نیفتاده است، کاری بسیار دشوار و بلکه نشدنی است. نوشتن مطالب به زبان خود کمک مهمی در حفظ دروس کنکور است و در عین حال باعث می‌شود اگر بخشی از مطلب را درست نیاموخته‌اید متوجه این خلأ بشوید. در این مرحله باید شروع کنید و مطالب را به زبان خود بنویسید. شما دارید کتاب خودتان را می‌سازید و این نوشته‌ها جزوۀ نهایی یا همان یادداشت‌های طلایی شما هستند که در مراحل بعدی شما را از مراجعه به کتاب بی‌نیاز می‌کنند.
- تکنیک‌های یادآوری: برقراری ارتباط معنادار میان مطالبی که باید به حافظه سپرده شوند کمک بزرگی به یادآوری آن مطالب می‌کند. یادآوری شعر، ترانه، واژه‌های هم‌قافیه، واژه‌های دارای واج‌آرایی و شباهت ظاهری، واژه‌های ساختگی به ویژه واژه‌های ساختگی طنزآمیز، مفاهیم منتقل شده بواسطۀ تصویر و نمودار و محور و مانند آن به مراتب ساده‌تر است. تکنیک‌های یادآوری در واقع مستلزم خلاقیت داوطلبان کنکور در جزوه‌نویسی است. البته خوب است اگر گروهی درس می‌خوانید و خود را برای کنکور آماده می‌کنید، این واژه‌های ابداعی و خلاقیت‌های خود در حفظ دروس کنکور را با دوستانتان به اشتراک بگذارید. تکنیک‌های یادآوری را در جزوه‌نویسی خود به کار ببندید تا برای حفظ دروس کنکور کارتان ساده‌تر باشد.
- تکرار: تکرار یک مطلب در فواصل زمانی مشخص سبب می‌شود به حافظۀ بلندمدت منتقل شود و دیگر فراموش کردنش تقریباً ناممکن شود. بر اساس نظریۀ ابینگهاوس روند فراموشی الگویی تکرارشونده در اغلب افراد دارد.
طبق نظریۀ او بازیابی اطلاعات در زمان یادگیری 100% است، پس از 20 دقیقه 58% از آنچه را آموخته‌اید به یاد دارید، پس از یک ساعت، 44%، پس از 9 ساعت 36%، پس از یک روز 33%، پس از دو روز 28%، پس از شش روز 25%، پس از 31 روز 21% و این روند ادامه دارد. البته طبق این نمودار سرعت و میزان فراموشی در چند روز اول بسیار بالا است و پس از آن سرعت فراموشی پایین می‌آید و شیب محور فراموشی کم می‌شود.
ابینگهاوس تأکید دارد که این روند فراموشی دربارۀ تمام افراد صدق نمی‌کند ولی یک الگوی عمومی پذیرفته‌شده است و مقابله با فراموشی به سه عامل مهم بستگی دارد: معنادار بودن اطلاعات دریافتی، شیوۀ ورود اطلاعات به ذهن، عوامل روانی‌ای مانند استرس و میزان و کیفیت خواب و غیره. ابینگهاوس با تکیه بر یافته‌های خود دربارۀ نمودار فراموشی پیشنهاد می‌دهد برای مقابله با فراموشی از تکنیک‌های یادآوری و همچنین تکرار در فواصل زمانی مشخص بهره ببریم.
براساس منحنی ابینگهاوس باید مطالب را در فواصل زمانی مشخصی تکرار کرد تا فراموش نشوند. افراد مختلف با تحلیل این منحنی بازه‌های زمانی‌ای را برای تکرار پیشنهاد داده‌اند که کم و بیش شبیه هستند. اما به نظر می‌رسد اگر داوطلبان کنکور با این منحنی آشنایی لازم را داشته باشند، بتوانند بازه‌های تکرار متناسب با سبک زندگی خود را در برنامه بگنجانند. برای آشنایی داوطلبان کنکور با منحنی ابینگهاوس، این منحنی در اینجا آورده شده است. در این منحنی، محور افقی مدت زمان سپری شده پس از یادگیری اولیه است و محور عمودی منحنی درصد اطلاعات قابل بازیابی است. تأکید بر تکرار در دقایق و ساعات خاص شاید چندان کاربردی نباشد و یا تصوری ماشینی و استرس‌آفرین در داوطلبان کنکور ایجاد کند زیرا زمان‌های مطالعه دانش‌آموزان کنکوری گاه خود بیش از 20 دقیقه یا یک ساعت است. اما به طور تقریبی می‌توان برای حفظ دروس کنکور، این تکرارها را مدیریت کرد. در اینجا برای درک بهتر مسئله یک مثال می‌آورم: اگر صبح دوشنبه برای اولین بار مبحثی از درس شیمی کنکور را مطالعه کرده‌اید و یاد گرفته‌اید، زمان صرف نهار، دوشنبه شب و روز سه‌شنبه یادداشت‌های خود از این مبحث کنکوری را مرور کنید و یک بار دیگر هم یکشنبۀ هفتۀ آینده (6 روز بعد) و یک بار هم یک ماه پس از اولین یادگیری این یادداشت‌های طلایی را تکرار کنید.
امیدوارم مطالعۀ این مطلب به داوطلبان کنکور در حفظ دروس کنکور کمک کند.
