داوطلبان کنکور در رشته علوم تجربی در بسیاری از سال‌های برگزاری کنکور بزرگ‌ترین گروه داوطلبان این آزمون بوده‌اند. رشته‌های دانشگاهی تجربی به سبب اینکه اغلب بازار کار خوب و مشاغل مشخصی در پی دارند، بسیاری از داوطلبان کنکور را به خود جذب می‌کنند. اما دو نکته کلی دربارۀ رشته‌های زیرمجموعه علوم تجربی در کنکور شایان توجه هستند: اول اینکه در خصوص رشته‌های این گروه فارغ از صرف بازار کار خوب و احتمال بالای اشتغال فارغ‌التحصیلان، طول دوره ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار یا طول دوره‌ای که باید طی شود تا فارغ‌التحصیلان درآمد خود را به سطح بالا برسانند نیز حائز اهمیت است. دوم اینکه علاوه بر سطح درآمد، عنصر بسیار مهم در ارزیابی رشته‌های گروه تجربی، سختی کار آنها، هم در زمان تحصیل و هم در زمان اشتغال است، زیرا بعضی رشته‌های زیرمجموعه این گروه نیازمند تعهد شغلی بالا و ساعات کاری زیاد و حتی تعهد به کار در شرایط ویژه هستند که داوطلبان کنکور باید پیش از انتخاب رشته، دربارۀ آنها آگاهی لازم را کسب کنند. در ادامه ده رشته برتر علوم تجربی را که بیشتر در میان داوطلبان کنکور تجربی مورد گفتگو هستند، معرفی می‌کنم.
- پزشکی
رشته پزشکی همواره پرطرفدارترین رشته در میان داوطلبان کنکور تجربی بوده است. همواره پزشکان در نظر عموم مردم جایگاه ویژه و شأن اجتماعی بالایی داشته‌اند و همین امر انگیزه بسیاری از داوطلبان کنکور را برای ورود به رشته پزشکی بالا می‌برد. به علاوه، بازار کار تضمین‌شدۀ این رشته و موقعیت ویژه داوطلبان رشته پزشکی و به ویژه امکان کسب درآمد بالا در این رشته در صورت کسب تخصص و فوق‌تخصص از دیگر جذابیت‌های رشته پزشکی هستند. از نظر امکان ادامه تحصیل یا اشتغال در خارج از کشور نیز پزشکی رشته مطلوبی برای داوطلبان کنکور است.
فرآیندی که یک دانشجوی کارشناسی پزشکی طی می‌کند با دانشجویان دیگر رشته‌های دانشگاهی متفاوت است. دانشجویان پزشکی دوره تحصیل بسیار دشواری را طی می‌کنند و حتماً باید داوطلبان کنکور با اطمینان از توانایی بالای خود در تحمل سختی‌ها، دست به انتخاب رشته پزشکی بزنند. دوره تحصیلی مقطع کارشناسی پزشکی رشته پزشکی عمومی در 16 ترم ارائه می‌شود که آن را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: دوره علوم پایه، دوره فیزیوپاتولوژی، کارآموزی بالینی (استارژی) و کارورزی بالینی (اینترنی). دوره علوم پایه در دو ترم ارائه می‌شود و سپس طی چهار سال تحصیلی دانشجویان با مسائل رایج پزشکی عمومی آشنا می‌شوند. دورۀ استارژی دو و نیم سال است و طی این مدت دانشجویان پزشکی در بیمارستان و تحت نظر اساتید خود، به طور عملی آموخته‌هایشان را می‌آزمایند. در پایان دوره اینترنی دانشجویان پزشکی قرار دارد که طی 18 ماه این دانشجویان در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های مختلف در کشیک‌های شبانه، مشغول به کار می‌شوند. دشواری دیگر رشته پزشکی، الزام فارغ‌التحصیلان پزشکی به طی طرح دوساله است. فارغ‌التحصیلان پزشکی موظفند دو سال در مناطق محروم مشغول به تحصیل شوند.
- دندانپزشکی
دندانپزشکی یکی از رشته‌های پرطرفدار در میان داوطلبان کنکور تجربی است و به ویژه از آن جهت که در مقایسه با رشته پزشکی، دروس و دوران دانشجویی بسیار راحت‌تری دارد، برخی داوطلبان آن را به پزشکی هم ترجیح می‌دهند. به علاوه دندانپزشکان بیش از پزشکان برای ادامه تحصیل و اشتغال در خارج از کشور فرصت‌هایی در مقابل خود دارند.
رشته دندانپزشکی از پردرآمدترین رشته‌های پزشکی محسوب می‌شود و دندانپزشکان هم می‌توانند در مراکز درمانی و بیمارستان‌های دولتی و خصوصی مشغول به کار شوند و هم مطب دندانپزشکی تأسیس کنند. به هر حال بازار کار دندانپزشکی هنوز اشباع نشده است و به ویژه در شهرهای کوچک نیاز به حضور دندانپزشکان بسیار بالا است.
تمام کردن مقطع کارشناسی دندانپزشکی در مجموع پنج سال طول می‌کشد و شامل دوره عمومی و پایه و دوره تخصصی و کارورزی در مراکز درمانی و مطب دندانپزشکی می‌شود. پس از طی این پنج سال، دندانپزشکان نیز مانند پزشکان ملزم به طی طرح دو ساله در مناطق محروم هستند و این موضوع از دشواری‌های رشته دندانپزشکی است.
- داروسازی
برای آن دسته از داوطلبان کنکور تجربی که علاقه ندارند در ارتباط مدام با بیماران باشند و یا شرایط شغلی ویژه پزشکی و دندانپزشکی را بپذیرند، داروسازی می‌تواند بهترین گزینه باشد. رشته داروسازی بازار کار فوق‌العاده خوبی دارد و انتظار نمی‌رود که این بازار کار اشباع شود. فارغ‌التحصیلان رشته داروسازی می‌توانند در داروخانه‌ها و تمامی مراکز درمانی خصوصی و دولتی مشغول به کار شوند، در کارخانه‌های تولید دارو و لوازم آرایشی-بهداشتی استخدام شوند یا جذب مراکز تحقیقاتی زیرمجموعه وزارت بهداشت شوند. به علاوه فارغ‌التحصیلان رشته داروسازی می‌توانند با کسب مجوز اقدام به تأسیس داروخانه و حتی کارخانه و شرکت داروسازی کنند. فارغ‌التحصیلان داروسازی اگرچه با داشتن مدرک کارشناسی به درآمد مطلوبی می‌رسند، می‌توانند با ادامه تحصیل و ورود به حوزه‌های تخصصی رشته خود، هم درآمد خود را تا حد زیادی افزایش دهند و زمینه را برای فعالیت اقتصادی خود بیشتر مهیا کنند و هم به پیشرفت داروسازی در کشور کمک شایانی کنند. این افراد همچنین می‌توانند شانس بالایی برای دریافت بورسیه و ادامه تحصیل و اشتغال در خارج از کشور داشته باشند.
- پرستاری
برای آن دسته از داوطلبان کنکوری که از توانایی جسمی و روحی بالایی برخوردارند و به کار در محیط بیمارستان علاقمند هستند، رشته پرستاری گزینه مطلوبی محسوب می‌شود. کمبود پرستار مسئله‌ای اساسی در نظام درمانی کشور است و به همین جهت بازار کار بسیار خوبی برای فارغ‌التحصیلان پرستاری مهیا است. به سبب کمبود جهانی نیروی پرستار و به ویژه در سال‌های اخیر به سبب همه‌گیری کرونا، نیاز به پرستار در کشورهای مختلف افزایش یافته و همین امر مهاجرت شغلی پرستاران را تسهیل کرده است و برای داوطلبان کنکوری که قصد ادامه تحصیل یا اشتغال در خارج از ایران را داشته باشند، پرستاری گزینه مطلوبی است.
دانشجویان رشته پرستاری نیز مانند دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی پس از طی دروس عمومی، پایه و تخصصی، باید مدتی را به عنوان کارآموز فعالیت کنند. پس از طی این دوران نیز فارغ‌التحصیلان پرستاری ملزم هستند که طرح دوساله پرستاری را در مناطق محروم بگذرانند. فارغ از دشواری‌های دوران تحصیل، پرستاران در دوران اشتغال خود نیز سختی‌های زیادی را متحمل می‌شوند. کار سه شیفت در بیمارستان و یا کار به صورت آنکال هر دو مستلزم آن هستند که پرستار همواره شرایط زندگی خود را با کار هماهنگ کند و به علاوه فضای کاری پرستاران و مواجهه تمام‌وقت با بیماران سبب می‌شود پرستاران در مقایسه با بسیاری از مشاغل دیگر از آرامش روانی کمتری در محیط کار برخوردار باشند.
- مامایی
مامایی رشته‌ای است که مانند پزشکی از جایگاهی ویژه و نوعی تقدس در میان عموم مردم و همچنین داوطلبان کنکور تجربی برخوردار است اما به دلیل حساسیتی که دارد شغلی با مسئولیت سنگین است. کاردانی مامایی دوره‌ای دو ساله است که ورود به آن بدون کنکور و با ارزیابی سوابق تحصیلی و مصاحبه ممکن است. اما کارشناسی مامائی دوره‌ای چهارساله است و دانشجویان این رشته از ترم دو در بیمارستان به صورت عملی آموزش می‌بینند. پس از طی این دوران، دانشجویان مامایی یک دوره طرح دو ساله را دارند که برخلاف رشته‌های پزشکی، پرستاری و غیره، الزامی نیست و ماماها در صورت موافقت می‌توانند دو سال در مناطق محروم به کار گرفته شوند.
از مزیت‌های رشته مامایی این است که فارغ‌التحصیلان این رشته خیلی زود وارد بازار کار می‌شوند. البته بازار کار فارغ‌التحصیلان این رشته محدود به انجام امور مامایی یعنی مراقبت از مادر و کودک در فرآیند بارداری و زایمان نیست. طبق برنامه‌های کلان سلامت کشوری، در برخی جایگاه‌های شغلی دیگر نیز ماماها به کار گرفته می‌شوند مثلاً به عنوان رابط سلامت سالمندان و کودکان، مربی بهداشت مدارس، کارشناس بهداشت مراکز درمانی و مانند آن. به علاوه ماماها پس از مدتی اشتغال در بیمارستان‌ها و مراکزی که ذکر شد و انجام تعداد معینی زایمان موفق، می‌توانند به صورت مستقل اقدام به تأسیس مطب کنند.
- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از رشته‌های مورد توجه داوطلبان کنکور تجربی است. فارغ‌التحصیلان رشته فیزیوتراپی در دوران دانشگاه دشواری‌های رشته‌هایی مانند پزشکی و پرستاری را ندارند، مجبور نیستند کشیک‌های بیمارستانی را طی کنند و مهم‌تر از همه اغلب در شرایط بهتری با بیماران مواجه می‌شوند و آسیب روحی و روانی کمتری متوجه آنان است، البته این افراد باید بخشی از دوره تحصیل چهارساله خود را به صورت کارآموزی طی کند. بهتر است داوطلبان کنکور علاقمند به فیزیوتراپی خود اهل ورزش نیز باشند زیرا در این رشته لازم است افراد از توانایی جسمی بالایی برخوردار باشند تا هم بتوانند در فرآیند درمان به بیمار کمک کنند و هم آسیبی نبینند.
فیزیوتراپی بازار کار بسیار خوبی دارد و از آنجا که در این رشته تقاضا بیش از عرضه است، فارغ‌التحصیلان رشته فیزیوتراپی از درآمد بالایی نیز برخوردار هستند. این افراد هم می‌توانند به استخدام بیمارستان‌ها، مراکز توانبخشی، فدراسیون‌های ورزشی، خانۀ سالمندان و مانند آن درآیند و هم می‌توانند به شکل مستقل به تأسیس مطب و مرکز توانبخشی بپردازند.
- علوم و صنایع غذایی
علوم و صنایع غذایی از رشته‌هایی است که داوطلبان گروه تجربی و ریاضی می‌توانند آن را انتخاب کنند و به ویژه در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه داوطلبان کنکور بوده است. به طور کلی رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی افرادی را تربیت می‌کند که کمک می‌کنند مواد غذایی گیاهی و حیوانی، به شکلی سالم تولید، فرآوری و عرضه شوند.
فارغ‌التحصیلان رشته علوم و صنایع غذایی بازار کار بسیار خوب و درآمد مناسبی دارند. محل کار این افراد عمدتاً کارخانجات و صنایع غذایی است و فارغ‌التحصیلان این رشته باید آمادگی کار در این محیط‌ها را داشته باشند. این افراد معمولاً به عنوان مدیر واحد نگهداری، مسئول آزمایشگاه و مدیر تولید در این محل‌ها مشغول به کار می‌شوند. البته بعضی فارغ‌التحصیلان رشته علوم و صنایع غذایی نیز در موسسات و سازمان‌های دولتی خاصی مانند انستیتوپاستور ایران و انستیتو تحقیقات و صنایع غذایی ایران جذب می‌شوند.
- دامپزشکی
تمام داوطلبان کنکور توانایی ادامه تحصیل در رشته دامپزشکی و اشتغال در حوزه را ندارند زیرا یکی از ضروریات دامپزشکی این است فرد به انواع حیوانات علاقمند باشد و از آنها نترسد و به طور کلی دامپزشک باید تحمل سختی‌های بسیاری را داشته باشد، زیرا در مواجهه هر روزه با حیوانات و به ویژه حیوانات بیمار، ممکن است با صحنه‌هایی نامطبوع و بعضاً دلخراش مواجه شود. دانشجویان رشته دامپزشکی ملزم هستند در طول تحصیل خود دو دوره کارآموزی دامپزشکی را طی کنند که هر دو در تابستان و بین دو ترم انجام می‌شوند. یکی دیگر از دشواری‌های شغل دامپزشک این است که دامپزشک خود را در معرض ابتلا به بیماری‌های مشترک میان حیوان و انسان قرار می‌دهد.
بازار کار دامپزشکی نسبتاً خوب است و فارغ‌التحصیلان دامپزشکی، می‌توانند در ادارات و سازمان‌های مختلف دولتی از جمله وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی، وزارت جهاد کشاورزی و مانند آن استخدام شوند یا در شرکت‌های خصوصی تولید مواد غذایی دامی و گوشتی، کشتارگاه‌ها و مانند آن مشغول به کار شوند. به علاوه، دامپزشکان این امکان را دارند که به تأسیس مرکز واکسیناسیون دام و طیور، مطب و داروخانه دامپزشکی بپردازند.
- مهندسی کشاورزی
رشته مهندسی کشاورزی گرایش‌های بسیار متنوعی دارد و از این رو بازار کار بزرگی در انتظار فارغ‌التحصیلان این رشته است. البته این بدان معنا نیست که تمامی فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی کشاورزی می‌توانند از مزایای شغلی خوبی بهره‌مند شوند. لازم است داوطلبان کنکور علاقمند به این رشته به طور خاص با گرایش‌های مختلف آن و بازار کار هریک آشنا شوند و برای موفقیت در بازار این رشته بر توانایی خود بیفزایند و خلاقیت به خرج دهند.
فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی کشاورزی می‌توانند در بخش‌های دولتی مختلفی مانند وزارت جهاد کشاورزی، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک، سازمان حفاظت نباتات، سازمان محیط زیست، آزمایشگاه‌های تغذیه و اصلاح نژاد و مانند آن مشغول به کار شوند. همچنین این افراد می‌توانند زراعت و پرورش دام مستقل خود را راه‌اندازی کنند و به مزایای مالی بسیار بیشتری دست یابند.
- علوم آزمایشگاهی
رشته علوم آزمایشگاهی از جمله رشته‌های پیراپزشکی پرطرفداری است که هم تحصیل در آن و هم اشتغال در آن، در مقایسه با دیگر رشته‌های گروه پزشکی، راحت‌تر است. علوم آزمایشگاهی بازار کار بسیار خوبی دارد و به سبب آرامش بیشتر محیط کار و ارتباط کمتر با بیمار، برخی داوطلبان رشته تجربی آن را بر پزشکی و پرستاری ترجیح می‌دهند. فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی از نظر درآمد هم‌سطح پزشکان و پرستاران نیستند ولی امکان ادامه تحصیل آنان در خارج از کشور اگر بیش از پزشکان و پرستاران نباشد، کمتر از آنها نیست.
فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی در بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، پزشکی قانونی، کارخانجات و مانند آن مشغول به کار می‌شوند. فارغ‌التحصیلان این رشته اگر تحصیلات خود را تا دوره دکتری ادامه دهند امکان دریافت مجوز تأسیس آزمایشگاه را پیدا می‌کنند و آنگاه می‌توانند کار خود را به شکل مستقل ادامه دهند.
رشته‌های مدیریت، حسابداری و علوم ورزشی نیز از جمله رشته‌های پرطرفدار در میان داوطلبان کنکور تجربی هستند که داوطلبان هر سه گروه ریاضی، تجربی و انسانی مجاز به انتخاب آنها هستند. برای آشنایی بیشتر با این رشته‌ها، مطلب ده رشته برتر علوم انسانی را مطالعه بفرمایید.
