موفقیت در کنکور علوم انسانی نیازمند برخورداری از حافظه‌ای قوی و توانایی ذهنی بالایی برای تمرکز و طبقه‌بندی حجم بالایی از مطالب است. اما بازار کار در رشته علوم انسانی در مقایسه با دو رشته تجربی و ریاضی بهتر است، اول به این دلیل که تنوع رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی بسیار بالاست و دوم به این دلیل که فارغ‌التحصیلان بیشتر رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی بالقوه امکان راه‌اندازی کسب و کاری مستقل را دارند و برای اشتغال لزوماً وابسته به یک سازمان و مجموعه خاص نیستند. البته همین امر موفقیت فارغ‌التحصیلان علوم انسانی را به آشنایی آنها با بازار کار و هوشمندی و خلاقیتشان در ارائه توانمندی‌هایشان در این بازار گره می‌زند. در این میان خوب است داوطلبان کنکور انسانی، با رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی بیشتر آشنا شوند. به همین سبب در این مطلب به معرفی ده رشته برتر علوم انسانی می‌پردازم که برخی از جهت درآمد و برخی از جهت علاقمندی، نظر داوطلبان کنکور را به خود جذب می‌کنند.
- حقوق
رشته حقوق همواره انتخاب اول غالب داوطلبان کنکور انسانی بوده است. اما خوب است داوطلبان این رشته فارغ از مقبولیت عمومی آن، پیش از انتخاب رشته، فضای رشته حقوق را واقع‌بینانه ارزیابی کنند و در صورت تناسب آن با روحیه خود، دست به انتخاب آن بزنند.
رشته حقوق در سطح کارشناسی بازار کار فوق‌العاده‌ای ندارد و به همین دلیل اکثر فارغ‌التحصیلان این رشته تمایل دارند یا وارد دوره کارشناسی ارشد و سپس دکتری شوند و یا با شرکت در آزمون وکالت، آزمون قضاوت یا آزمون سردفتری شانس خود را برای ورود به این بازارهای کار بیازمایند. در صورت قبولی در این آزمون‌ها، فارغ‌التحصیلان حقوق می‌توانند به درآمد بالایی دست یابند. البته درآمد یک وکیل تا حد زیادی به میزان موفقیت او در پرونده‌های پیشین بستگی دارد و اگر وکیلی بتواند در چند پرونده خوش بدرخشد آرام آرام جزو پردرآمدترین اقشار جامعه می‌شود. از دیگر مزایای رشته حقوق شانس دریافت بورس تحصیلی و امکان مهاجرت تحصیلی برای فارغ‌التحصیلان آن است.
به سبب حضور در فضاهای پرتنش کاری، اغلب فارغ‌التحصیلان رشته حقوق، شغل خود را دشوار توصیف می‌کنند و آرامش و امنیت روانی آن را پایین می‌دانند. در طول دوره تحصیل نیز، دانشجویان حقوق باید از پس دروس سنگینی برآیند و به ویژه باید تسلط خوبی روی سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه داشته باشند.
- روانشناسی
روانشناسی نه تنها در ایران که در جهان نیز جزو برترین رشته‌های دانشگاهی محسوب می‌شود. رشته روانشناسی با برخی رشته‌های دیگر علوم انسانی مانند فلسفه، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی ارتباطی نزدیک دارد. یکی از دلایل جذابیت رشته روانشناسی تأثیر آن در سلامت روان فارغ‌التحصیلان این رشته است و فارغ از اشتغال، در زندگی شخصی آنها نیز اثرگذار است.
در سال‌های اخیر به خاطر تعداد بالای فارغ‌التحصیلان این رشته، پیدا کردن کار کمی دشوار شده است اما غالب دانشجویان فعال این رشته که مهارت‌های خود را به خوبی در طول تحصیل رشد داده‌اند می‌توانند شغل مناسب خود را پیدا کنند. بیشتر این افراد به درآمد متوسطی دست می‌یابند اما روانشناسان بالقوه این امکان را دارند که به شهرت دست یابند و از آن طریق به درآمدهای قابل توجهی برسند. پیشبینی می‌شود مراجعه به روانشناس در سال‌های آینده مشمول پوشش‌های بیمه‌ای بیشتری قرار گیرد و بیش از پیش رواج یابد و به این وسیله بازار کار فارغ‌التحصیلان روانشناسی رونق بیشتری پیدا کند. البته فارغ‌التحصیلان روانشناسی تنها با داشتن مدرک کارشناسی ارشد امکان تأسیس دفتر مشاوره مستقل را پیدا می‌کنند و پیش از آن باید وابسته به مراکز مشاوره فعالیت کنند.
افراد دارای مدرک کارشناسی روانشناسی می‌توانند در مراکز مختلف خصوصی و دولتی مشغول به کار شوند از جمله سازمان بهزیستی، فرهنگسراها، نیروی انتظامی، معاونت منابع انسانی ادارات و نهادهای مختلف، بیمارستان، مرکز مشاوره خصوصی، مرکز توانبخشی، مهد کودک، مدرسه، دانشگاه، موسسه کنکور و غیره. بسته به محل کار، روانشناسان ممکن است با افرادی با درجات مختلفی از مشکلات و ناهنجاری‌های روانی مواجه شوند که به مرور نوعی فرسایش روحی برای آنها ایجاد می‌کند و لازم است افراد پیش از انتخاب این رشته از توانایی روحی خود در مدیریت هیجانات و احساسات خود در چنین مواقعی اطمینان یابند. به علت استقبال جهانی از رشته روانشناسی، امکان ادامه تحصیل در این رشته در خارج از ایران، بسیار مهیا است.
- مدیریت
انتخاب رشته مدیریت برای داوطلبان کنکوری هر سه گروه ریاضی، تجربی و انسانی امکان‌پذیر است. رشته مدیریت از ابتدای بنای خود در ایران، همواره جزو رشته‌های پرطرفدار داوطلبان کنکور انسانی بوده است. مدیریت عنوان کلی مجموعه‌ای از رشته‌های دانشگاهی است که از میان آنها می‌توان به مدیریت مالی، مدیریت بازرگانی، مدیریت کسب و کار، مدیریت دولتی، مدیریت صنعتی، مدیریت جهانگردی، مدیریت بیمه و مدیریت بیمه اکو اشاره کرد. در اینجا به ویژگی‌های مشترک این رشتهها اشاره می‌شود.
فارغ‌التحصیلان رشته مدیریت در محیط‌های بسیار متنوعی می‌توانند مشغول به کار شوند و تمامی موسسات و شرکت‌های دولتی و خصوصی به دنبال استخدام مدیران شایسته هستند. به سبب همین نیاز گسترده است که رشته مدیریت در مقایسه با بسیاری از دیگر رشته‌های علوم انسانی بازار کار خوبی دارد. موفقیت در رشته‌های مدیریت تا حد زیادی به مهارت‌های فردی فارغ‌التحصیلان آن بستگی دارد. فضای کار این افراد غالباً رقابتی است و از همین رو کسب دانش تخصصی در دوران تحصیل و همچنین تقویت روابط اجتماعی و مهارت‌های خودمدیریتی و کار گروهی از استلزامات موفقیت فارغ‌التحصیلان رشته مدیریت است. فارغ‌التحصیلان گرایش‌های مختلف مدیریت غالباً محیط کار خود را آرام توصیف می‌کنند و برنامه کاری آنها هم بسته به محل کار ممکن است منظم یا بدون نظم باشد. از ویژگی‌های جذاب رشته مدیریت در نظر داوطلبان کنکور علوم انسانی، امکان مهاجرت تحصیلی یا دریافت بورسیه تحصیلی برای فارغ‌التحصیلان این رشته است.
- حسابداری
انتخاب رشته حسابداری برای داوطلبان کنکوری هر سه گروه ریاضی، تجربی و انسانی ممکن است و این رشته جزو رشته‌های پرطرفدار فارغ‌التحصیلان هر سه رشته است.
بازار کار رشته حسابداری در مقایسه با بیشتر رشته‌های دانشگاهی بسیار خوب است و فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در تمامی شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی مشغول به کار شوند. ویژگی دیگر این رشته این است که افراد خیلی زود به درآمد می‌رسند و از زمان دانشجویی خود امکان انجام کار پروژه‌ای با درآمد پایین و محدود را پیدا می‌کنند. افراد متقاضی ورود به رشته حسابداری باید توانایی مدیریت کار با ارقام و اعداد مختلف را داشته باشند و بتوانند در شرایط مختلف تمرکز خود را حفظ کنند. همچنین توانایی انجام کار گروهی و ارتباط موثر با سایر همکاران می‌تواند در موفقیت فارغ‌التحصیلان حسابداری نقش بسزایی داشته باشد. رشته حسابداری گزینه مناسبی برای افرادی به شمار می‌رود که علاقمندند برای ادامه تحصیل مهاجرت کنند یا بورسیه دریافت کنند.
- علوم ورزشی
رشته علوم ورزشی یکی از رشته‌هایی است که داوطلبان کنکور انسانی، ریاضی و تجربی، هر سه می‌توانند آن را انتخاب کنند. رشته علوم ورزشی چندان شناخته شده نیست و اغلب آن را با تربیت بدنی یکی می‌دانند زیرا مشاغل هدف فارغ‌التحصیلان این دو رشته اشتراکات زیادی دارند. به طور کلی فارغ‌التحصیلان علوم ورزشی در مقایسه با بسیاری از رشته‌های علوم انسانی، از وضعیت شغلی بسیار خوبی برخوردار هستند. این افراد اگر در طول تحصیل خود مهارت‌های کافی را به دست آورند، می‌توانند از همان دوران دانشجویی به صورت پاره‌وقت مشغول به کار شوند. همچنین پس از فراغت از تحصیل، کارشناسان علوم ورزشی می‌توانند در سازمان‌های مختلفی به عنوان مربی استخدام شوند اما رایج‌ترین شغل در میان فارغ‌التحصیلان این رشته مربی‌گری در سالن‌های ورزشی و باشگاه‌های خصوصی است. این افراد همچنین می‌توانند خود مجوز تاسیس باشگاه دریافت کنند و به درآمد مطلوبی برسند. فارغ‌التحصیلان علوم ورزشی از این شانس برخوردارند که در محیطی شاد کار کنند و همچنین به سبب استلزامات شغلی خود، فعالیت جسمی منظم داشته باشند و از سلامت عمومی بالایی برخوردار باشند.
- اقتصاد
اقتصاد از رشته‌های مطرح علوم انسانی است و ضرورت فعالیت کارشناسان اقتصاد در عرصه‌های جزء و کلان بر کسی پوشیده نیست. این رشته در گرایش‌های مختلفی از جمله اقتصاد بازرگانی، اقتصاد صنعتی، اقتصاد پولی و بانکداری، اقتصاد کشاورزی و اقتصاد حمل و نقل در دانشگاه‌های مختلف دانشجو می‌پذیرد. رشته اقتصاد موضوعات متعددی را در خود می‌گنجاند و از این رو بازار کار آن نسبتاً خوب است اما بازار کار فارغ‌التحصیلان اقتصاد به شدت رقابتی است و تنها کسانی موفق به اشتغال در این حوزه می‌شوند که هم شم اقتصادی قوی داشته باشند، هم دانش کافی در این زمینه را کسب کرده باشند و هم مهارت‌هایی چون تحلیل و تجزیه داده‌های اقتصادی، تصمیم‌گیری دربارۀ مسائل اقتصادی و جمع‌آوری و پردازش داده‌های اقتصادی را فراگرفته باشند.
فارغ‌التحصیلان رشته اقتصاد اگر با داشتن شرایطی که گفته شد مشغول به کار شوند، غالباً از درآمدی در سطح متوسط به بالا برخوردار می‌شوند. این افراد می‌توانند در تمامی بخش‌ها و معاونت‌های مالی شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی، بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، مرکز آمار و … مشغول به کار شوند. در بخش خصوصی نیز فارغ‌التحصیلان رشته اقتصاد اغلب در مقام مدیر مالی، مشاور و تحلیلگر مالی سازمان، متصدی و کارمند بانک، کارشناس بازاریابی، مدیر فروش و مانند آن مشغول به کار می‌شوند. فارغ از اینها فارغ‌التحصیلان رشته اقتصاد می‌توانند از دانش خود در راه‌اندازی کسب و کاری مستقل بهره ببرند یا با سرمایه‌گذاری هوشمند در بازارهای مختلف از نظر مالی به خوبی رشد کنند. این افراد از نظر فضای شغلی اغلب در محیطی آرام و بدون تنش هستند.
- علوم سیاسی
رشته علوم سیاسی از رشته‌های جذاب علوم انسانی محسوب می‌شود و با اینکه بازار کار خوبی ندارد، بسیاری از علاقمندان به اخبار و مسائل سیاسی را جذب خود می‌کند. کار اصلی فارغ‌التحصیلان رشته علوم سیاسی انجام کارهای تحقیقی و تحلیل مسائل روز و تلاش برای بهبود روند تصمیم‌گیری در مسائل کلان است. در نتیجه این افراد، به ویژه در سطح کارشناسی، بازار کار تخصصی بسیار محدودی دارند و تنها می‌توانند به عنوان پژوهشگر حوزه‌های سیاسی، خبرنگار و روزنامه‌نگار در دفاتر روزنامه و یا به صورت موردی به عنوان کارمند در وزارت امور خارجه، سفارتخانه‌ها و مانند آن مشغول به کار شوند اما اغلب آنها در حوزه‌های دیگری مشغول به کار هستند. با این همه در سال‌های اخیر و با افزایش توجهات به مسائل سیاسی، برخی فارغ‌التحصیلان این رشته توانسته‌اند با کسب مهارت‌های نویسندگی، تولید محتوا و خبرسازی و سپس فعالیت مستقل یا گروهی در فضای مجازی، با اشتراک تحلیل‌های خود به شهرت برسند و از این طریق درآمدهایی کسب کنند.
- جامعه‌شناسی
شاید اگر داوطلبان کنکور انسانی فقط می‌خواستند بر اساس جذابیت رشتهها انتخاب رشته کنند و بازار کار آنها را در نظر نگیرند، رشته جامعه‌شناسی بین سه رشته پرطرفدار علوم انسانی قرار می‌گرفت. کلاس‌های جامعه‌شناسی از آن رو که با زندگی روزمره انسان‌ها سروکار دارند، از دلنشین‌ترین کلاس‌های دانشگاهی در حوزه علوم انسانی هستند. فارغ‌التحصیلان رشته جامعه‌شناسی می‌توانند خدمات بسیاری به جامعه بکنند و مسائل اجتماعی مختلف را ریشه‌یابی و برای آنها راهکار ارائه دهند. این افراد طی دوره تحصیل خود به توانایی شناخت و تحلیل و بررسی جوامع انسانی دست می‌یابند، با راهکارهایی برای بهبود شرایط فرهنگی و اجتماعی آشنا می‌شوند و توانایی انجام مطالعاتی در راستای کمک به سیاست‌گذاری‌های کلان کشور را پیدا می‌کنند.
با این همه بازار کار فارغ‌التحصیلان جامعه‌شناسی بسیار کوچک است و رقابت بسیار زیاد و حتی در صورت اشتغال نیز، فارغ‌التحصیلان کمتر امکان می‌یابند به درآمدهایی بالاتر از سطح متوسط دست یابند. در این میان، اگر این افراد قلم خوبی داشته باشند و بتوانند به نویسندگی در حوزه جامعه‌شناسی بپردازند یا در فضای مجازی فعالیت مفیدی داشته باشند، ممکن است بتوانند از این طریق مخاطبان خوبی پیدا کنند زیرا همانطور که گفته شد جامعه‌شناسی علمی شیرین و جذاب برای همگان است.
- زبان و ادبیات فارسی
شاید بیشترین تصوری که افراد از آینده دانش‌آموزان علوم انسانی در ذهن دارند، مربوط به فارغ‌التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی باشد. اما در حقیقت رشته زبان و ادبیات فارسی به سبب بازار کار بسیار محدودی که دارد و همچنین دشواری دروس آن در دوره دانشگاه، طرفداران چندانی ندارد. عموم فارغ‌التحصیلان سطح کارشناسی زبان و ادبیات فارسی در نهایت در حوزه آموزش مشغول به کار می‌شوند. اما این افراد می‌توانند با کسب مهارت‌های تخصصی زیرمجموعه رشته خود به عنوان ویراستار، نویسنده، شاعر، سخنران، کارشناس فرهنگی و مانند آن نیز مشغول شوند. اغلب فارغ‌التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی به خاطر نوعی دلبستگی به ادبیات و تاریخ و فرهنگ ایرانی آن را انتخاب می‌کنند و معتقدند فارغ از اشتغال، تحصیل در این رشته تأثیرات زیادی بر زندگی شخصی آنها دارد.
- فلسفه
فلسفه مادر علوم است و مسائل فلسفی از آن رو که بنیادی‌ترین سوالات بشر هستند، برای بسیاری از دانش‌آموزان رشته علوم انسانی در دوره دبیرستان بسیار جذاب هستند. اما متأسفانه بازار کار فارغ‌التحصیلان رشته فلسفه، به ویژه در سطح کارشناسی، بسیار محدود است و غالب فارغ‌التحصیلان این رشته تنها به دلیل علاقه شخصی به تحصیل در رشته فلسفه می‌پردازند و پس از تحصیل در حوزه‌های دیگری مشغول به کار می‌شوند. اما عده‌ای از فارغ‌التحصیلان فلسفه نیز می‌توانند در مقام معلم در آموزش و پرورش، در مقام دستیار پژوهشگر در موسسات و پژوهشگاه‌های مربوط به این رشته و در مقام کارشناس آموزش یا پژوهش در گروه‌های فلسفه در دانشگاه‌های مختلف کشور مشغول به کار شوند. همچنین این افراد با کسب مهارت‌هایی می‌توانند در نقش منتقد، نویسنده و سردبیر با نشریات مختلف همکاری داشته باشند. فارغ‌التحصیلان فلسفه اغلب از تأثیر این رشته تحصیلی در نوع تفکر و نگاه خود به زندگی می‌گویند و صرفاً به سبب علاقه شخصی دست به انتخاب این رشته می‌زنند.
امیدوارم معرفی این ده رشته به داوطلبان کنکور انسانی کمک کند با آگاهی و دوراندیشی بیشتری دست به انتخاب رشته بزنند.
