شاهنامه فردوسی، سیمای جاودانگی
وقتی اسم شاهنامه رو می‌شنویم، همه‌ی ما بی‌درنگ یاد افسانه‌ها و داستان‌های اساطیری اون میوفتیم . ایرانی که اگر شاهنامه نبود، زبانش هم نبود. در واقع اهمیت فردوسی به عنوان نماینده شاعران پارسی، برای حفظ ادبیات و زبان فارسی انکارناپذیره.
اینو خودتونم میدونین! این کتاب که به معنی نامه و کتاب پادشاهه، مشخصه که پره از رمز و راز های خیره‌‌کننده است! اما آیا میدونین چه راز‌هایی؟!
از ویژگی مهم این کتاب ارزشمند، جاودان بودنشه. با اینکه از سرایش اون هزار سال می‌گذره، همچنان برای خوانندگان امروز جذاب و البته شیرینه. اهمیت شاهنامه در ادبیات فارسی به خاطر توصیف جنگ‌ها و پهلوانی‌ها، جانفشانی‌ها و فداکاری آدم‌های قصه‌شه. به نظم درآوردن وضعیت روح و فکر مردم یک کشور تو اون قرن پر از جنگ و خون‌ریزی کار هر کسی نبوده!
تاریخچه هزار ساله شاهنامه!
شعر حماسی، نوعی از اشعار وصفیه؛ یعنی پهلوانی‌ها ، مردانگی‌ها و افتخارات رو به صورت داستان درمیاره . همه می‌دونن که نویسنده این کتاب حکیم ابوالقاسم فردوسی بود که ۳۰ سال براش زحمت کشید. فردوسی با امکانات مادی و رفاهی اون زمان(که چنگی هم به دل نمی زد!)، تحصیل کرد. سپس مطالعات‌ش رو در زمینه‌های تاریخی و ادبی ( تاریخ اجتماعی و فکری و فرهنگی ایران باستان) گسترش داد.
هدف فردوسی از سرودن شاهنامه چی بود؟
در روزگار‌ی که مردم از ترس قوم مغول تو خونه‌ها زندانی شده بودن ، حفظ زبان و فرهنگ آخرین چیزی بود که بهش فکر می‌کردن. حمله اعراب از یک طرف، به آتش کشیدن کتابخونه‌ها، مدارس و هر جای فرهنگی از طرف دیگه…
فردوسی با شرح داستان‌های جذاب تونست زبان و فرهنگمون رو حفظ کنه. هدف فردوسی از سرودن شاهنامه، آفریدن حماسه ملی برای همه مردم ایران، در کنار حفظ زبان معیار یعنی پارسی دری بوده.
اعراب، بچرخ تا بچرخیم!
فردوسی از هیچ واژه عربی تو کتابش استفاده نکرده و همین موضوع بر اهمیت شاهنامه در ادبیات فارسی تاکید می‌کنه. فردوسی نه تنها دوست داشت تمامی گویش‌های ایرانی حفظ شن؛ بلکه از تک تک فرهنگ‌هاشون تو این کتاب یاد کرده. واضحه که عاشق ایران، مردم و تمام گویش‌هاش بوده. البته موارد زیر هم می‌تونن گویای اهداف سرودن شاهنامه باشن:
مغزتو به کار بنداز!
یکی دیگه از اهداف فردوسی تو این کتاب، گسترس عقل و خرده . کمتر کتابی تو دنیا می‌شه پیدا کرد که به اندازه شاهنامه بر خرد و خردورزی تأکید کرده باشه. ” آز ” ضد خرده که از خصوصیات اهریمنیه. وقتی آز بر فردی غالب بشه، انسانیت از بین می‌ره. وقتی هم که بر جامعه ای حاکم بشه، مردم جامعه همین خصوصیت و حالت رو پیدا می‌کنن. این دقیقا همون چیزیه که در دوران بعد با عنوان “نفس اماره ” ازش یاد می‌شه.
عین رودخونه، ببخش و بگذر
بخشش یکی از خصوصیات مهمیه که ازش تو این کتاب صحبت شده. توی شاهنامه هم یکی از عوامل پیروزی نیکی بر بدی همون “داد و دهش ” هست. در واقع پیش گرفتن این رویه باید به عنوان یک روشی برای کشورداری باشه و نه یک روش فردی.
جشن یا جنگ؟!
توی شاهنامه، بزم با رزم همراهه! یک پهلوون باید هم مرد بزم باشه و هم مرد رزم. هم شادی کنه هم بجنگه. به همون اندازه که پیروزی بر دشمن مهمه، جشن هم مهمه. اونم به خاطر اینکه پهلوانی که نمیدونه فردا زنده است یا نه، طبیعیه که حضور مداوم مرگ رو حس کنه و بخواد از زندگی بهره ببره.
چرا شاهنامه بخونیم؟
قبل از شاهنامه خوانی، این سوال مطرح می‌شه که اصلا چرا باید این کتاب‌رو بخونیم؟ شاید مهم‌ترین دلیل، لذتیه که خوندن اشعار این میراث ارزشمند تو وجود مخاطب ایجاد می‌کنه. ممکنه اولش کلمات رو اشتباه بخونین ولی همین دقت فردوسی تو انتخاب کلمات، باعث می شه زبان فارسی شما تقویت هم بشه! تازه دایره لغاتتون بالا می‌ره و میتونین به عنوان قصه قبل از خواب ازش استفاده کنین!
منظور از شاهنامه خوانی این نیست که تمام اشعار رو مو به مو بخونین؛ بلکه از داستان‌هایی که دوست دارین شروع کنین. مثلا ماجرای زال و رودابه، رستم و تهمینه، سوگ نامه رستم و سهراب، نبردهای رستم با دیو و اژدها، قصه سیاوش و عبورش از آتش و … . البته این رو در نظر بگیرین که شاهنامه به خاطر حماسی بودنش، باید با لحنی محکم و استوار خونده بشه. اینطوری حق مطلب بهتر ادا می‌شه! تاریخچه شاهنامه به آئین و اندیشه ایرانیان قدیم برمی‌گرده. فردوسی انسانی وطن پرست بوده و به ایران بسیار عشق داشته. اهمیت فردوسی در زبان فارسی اونقدر زیاده که در کلمه نمی‌گنجه.
