از آنجا که سکونت دانشجویان در شهری دیگر، هزینه‌های اقتصادی و فرهنگی بسیاری را بر نظام آموزش عالی کشور و همچنین خانواده‌ها تحمیل می‌کند، سازمان سنجش آموزش کشور در سال‌های اخیر کوشیده است تا جایی که ممکن است پذیرش داوطلبان کنکور به صورت بومی‌گزینی انجام شود. از این رو هر سال به تعداد رشته‌محل‌های دارای پذیرش بومی افزوده می‌شود و به بیان بهتر شانس قبولی هر داوطلب در منطقه بومی خود بیش از سایر نقاط است. بومی‌گزینی مزایای بسیاری دارد از جمله اینکه مشکلات اقتصادی و درگیری دانشجویان با مسائل روزمرۀ زندگی دانشجویی در خوابگاه کمتر می‌شود و آنها می‌توانند بیش از پیش روی تحصیل خود تمرکز کنند. احتمال مواجهه با خطر بر اثر تصادفات جاده‌ای و مانند آن کاهش می‌یابد.
به علاوه بومی‌گزینی سبب می‌شود دانشجویان، به ویژه در رشته‌های مرتبط با اقلیم و آب و هوا یا شرایط محیطی، بیشتر به دغدغه‌های محل زیست خود بپردازند و برای حل مسائل و مشکلات بومی چاره‌اندیشی کنند و تحصیلشان کاربردی شود. البته به سبب محدودیت طبیعی تعداد دانشگاه‌ها و ظرفیت پذیرش آنها، بومی‌گزینی لزوماً همیشه به حالت ایده‌آل انجام نمی‌شود، به این صورت که دانشجو از استفاده از خوابگاه بی‌نیاز شود و در محلی بسیار نزدیک به محل زندگی خود تحصیل کند، بلکه بومی‌گزینی تلاشی است تا حتی‌الامکان محل زندگی دانشجو و محل تحصیل او به هم نزدیک باشند و به همین جهت بومی‌گزینی به صورت استانی، ناحیه‌ای و قطبی نیز تعریف می‌شود. در ادامه به تبیین بیشتر این مفاهیم خواهم پرداخت.
آنچه برای داوطلبان کنکور در مرحلۀ انتخاب رشته مهم است آگاهی از بومی‌گزینی در رشته‌محل‌های مختلف کنکور است. در حقیقت داوطلبان در انتخاب رشته کنکور باید علاوه بر در نظر گرفتن تراز خود، سهمیه‌ای که مشمول آن می‌شوند و همچنین استان بومی‌ای که زیرمجموعه آن تعریف می‌شوند را لحاظ کنند و بدانند پذیرش در رشته‌محلی که انتخاب می‌کنند به صورت بومی است یا خیر. در ادامه برای آگاهی بیشتر داوطلبان کنکور از بومی‌گزینی، نکاتی ذکر می‌شود.
- پذیرش دانشجو در کنکور سراسری به دو صورت کلی گزینش بومی و کشوری انجام می‌شود.
- گزینش بومی یا بومی‌گزینی در رشته‌محل‌های مختلف می‌تواند به شکل‌های استانی، ناحیه‌ای و قطبی انجام شود.
- چند استان مجاور هم یک ناحیۀ بومی را تشکیل می‌دهند. طبق تقسیم‌بندی سازمان سنجش، نه ناحیۀ بومی در کشور تعریف شده است که در ادامه معرفی می‌شوند: ناحیه 1 بومی: استان‌های تهران، البرز، زنجان، سمنان، قزوین، مرکزی، قم/ ناحیۀ 2 بومی: استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، ارومیه/ ناحیۀ 3 بومی: استان‌های اصفهان، چهارمحال بختیاری، یزد/ ناحیۀ 4 بومی: کرمان، سیستان و بلوچستان/ ناحیۀ 5 بومی: فارس، بوشهر، کهکیلویه و بویراحمد، هرمزگان/ ناحیۀ 6 بومی: کرمانشاه، کردستان، همدان/ ناحیۀ 7 بومی: ایلیام، خوزستان، لرستان/ ناحیۀ 8 بومی: خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی/ ناحیۀ 9 بومی: گیلان، گلستان، مازندران.
- چند ناحیۀ بومی مجاور هم یک قطب بومی را تشکیل می‌دهند. طبق تقسیم‌بندی سازمان سنجش آموزش کشور پنج قطب بومی به شرحی زیر در کشور تعریف شده است: قطب بومی 1: البرز، تهران، زنجان، سمنان، قزوین، قم، مرکزی، گلستان، گیلان، مازندران/ قطب بومی 2: خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، کرمان/ قطب بومی 3: آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، همدان/ قطب بومی 4: اصفهان، چهارمحال بختیاری، یزد، ایلام، خوزستان، لرستان/ قطب بومی : بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویر احمد، هرمزگان
- داوطلبی که مدرک تحصیلی سه سال آخر تحصیل خود (دبیرستان، هنرستان، نظام قدیم و جدید) را در یک استان گرفته باشد، بومی آن استان محسوب می‌شود. اگر داوطلب مدارک تحصیلی سه سال آخر خود را از استان‌های مختلفی گرفته باشد، ملاک تعیین استان بومی داوطلب، محل تولد او است.
- پذیرش در دانشگاه فرهنگیان به صورت بومی استانی است.
- بومی‌گزینی در دورۀ شبانه و نیمه‌حضوری به صورت بومی استانی است.
- پذیرش در دوره‌های غیردولتی و غیرانتفاعی به صورت بومی ناحیه‌ای است.
- پذیرش در دوره‌های مجازی و پردیس‌های خودگردان به صورت کشوری است.
- پذیرش دوره‌های پیام نور به این صورت است که 70% ظرفیت هر رشته محل به داوطلبان بومی اختصاص داده می‌شود و 30% باقیمانده به داوطلبان شهرستانهایی اختصاص داده می‌شود که تحت نظر آن مرکز آموزشی فعالیت می‌کنند.
امیدوارم مطالعه این مطلب به داوطلبان کنکور سراسری کمک کرده باشد دربارۀ پذیرش بومی در کنکور یا همان بومی‌گزینی کنکور بیشتر اطلاعات کسب کنند.
